Jeżeli ktoś z najbliższej rodziny osoby zmarłej zostanie pominięty w testamencie to w takiej sytuacji ma prawo ubiegać się o zachowek. W sądach bardzo często toczą się sprawy dotyczące zachowku.
Czym jest zachowek?
Zachowek to kwotowy ułamek wartości udziału spadkowego, jaki przypadłaby spadkobiercy w przypadku dziedziczenia ustawowego. Jeżeli danej osobie przysługuje zachowek oznacza to, że posiada ona prawo do ubiegania się o określoną kwotę pieniędzy, natomiast nie jest uprawniona do otrzymania jakichkolwiek rzeczy czy składników majątku zaliczanych do spadku. Zachowek jest, więc instytucją prawną, która ma na celu ochronę najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed niekorzystnym dla nich rozdysponowaniem majątku spadkodawcy. Do takiego rozdysponowania może dojść np. poprzez sporządzenie przez spadkodawcę testamentu lub wykonanie darowizn, które nie uwzględniają danych osób.
Kto jest uprawniony do zachowku?
Do zachowku uprawnieni są małżonek oraz zstępni spadkodawcy, czyli dzieci, wnuki i prawnuki. W przypadku, gdy spadkodawca w chwili swojej śmierci nie posiadał zstępnych, wówczas obok małżonka do zachowku uprawnieni są rodzice spadkodawcy. Jeżeli spadkodawca przed swoją śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka, a decyzja ta była uzasadniona, to taki małżonek nie ma prawa do ubiegania się o zachowek. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku małżonka pozostającego ze spadkodawcą w separacji. Pozostali członkowie rodziny, czyli rodzeństwo oraz dalsi krewni nie mają prawo do ubiegania się o zachowek. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której to oni odziedziczyliby spadek w przypadku dziedziczenia ustawowego.
Prawo do otrzymania zachowku nie przysługuje osobom, które zostały wydziedziczone w testamencie lub uznane za niegodne dziedziczenia. O tego typu roszczenia nie mogą starać się również osoby, które odrzuciły spadek lub zawarły tak zwaną umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia. We wszystkich wyżej wymienionych sytuacjach prawo do zachowku przechodzi natomiast na zstępnych danych osób.
Warto również zaznaczyć, że jeżeli osoby uprawnione do zachowku na skutek dziedziczenia, zapisu czy też darowizny nie otrzymają całości należnego im zachowku, wówczas mogą ubiegać się o uzupełnienie różnicy pomiędzy wartością przysługującego im zachowku a wartością uzyskanych środków.
Ile wynosi zachowek i jak go obliczyć?
Wysokość zachowku, o jaka mogą się starać wszystkie osoby uprawnione to połowa wartości ich udziału spadkowego. Osobom małoletnim lub trwale niezdolnym do pracy należy się natomiast zachowek w wysokości dwóch trzecich wartości udziału spadkowego.
Aby obliczyć wartość należnego zachowku należy najpierw ustalić potencjalny udział spadkowy osoby uprawnionej. Do obliczenia zachowku zalicza się także spadkobierców, którzy odrzucili spadek oraz osoby uznane za niegodne dziedziczenia. Nie wlicza się natomiast spadkobierców wydziedziczonych w testamencie oraz osób, które zrzekły się dziedziczenia. Ponadto do spadku nie dolicza się darowizn drobnych ani darowizn, których zostały wykonane przed więcej niż dziesięcioma laty od otarcia spadku, na rzecz osób uprawnionych do zachowku, które nie są spadkobiercami.
